OPINIE UCZESTNIKÓW

Wiesław Hołdys, reżyser, kierownik projektu:

Uwielbiam Aleksandra Fredrę. Uwielbiam Papkina - dlatego, że w postaci tej, jak w lustrze, może odbić się każdy: stary i młody, chłop i baba, biedny i bogaty, śmieszny i tragiczny. Nienawidzę upupienia Fredry, przez to, iż stał się obowiązkową lekturą szkolną. I fascynuje mnie Ukraina.

Dlatego, gdy otrzymałem od Danuty Glondys z Willi Decjusza propozycję zrobienia czegoś, co wiązałoby się z kulturowym ożywieniem Dworu Fredrów Beńkowej Wiszni pomyślałem: Papkin zmartwychwstały i cudownie rozmnożony, w peruczce i z przyklejonymi wąsikami, z zawsze pustą sakiewką, wędrujący ze szpadą i gitarą od Rudek do Lwowa, od Preszowa do Przemyśla. Polski strach na wróble.

Koncept Papkina jako stracha na wróble wymyślił Jan Polewka, człowiek, który o Fredrze i „Zemście” wie prawie wszystko. Natomiast dla mnie, jako reżysera i kierownika projektu, ważnym pytaniem było, czy młodzi ludzie (od początku projekt ten wymyśliłem jako warsztat młodzieży ukraińskiej i polskiej zakończony prezentacją powstałego w jego wyniku spektaklu plenerowego), karmieni od dzieciństwa Fredrą jako lekturową papką, potrafią zafascynować się Papkinem. I odpowiedź na to pytanie, jaką otrzymałem od młodych przeszła moje oczekiwania - tak, Papkin młodych fascynuje, śmieszy, tumani i przestrasza. Zwróciłem się do młodzieży z prośbą o napisanie fragmentów scenariusza - ilość, świeżość i jakość wspaniałych pomysłów i samodzielnie napisanych pastiszów Fredry była niesamowita!

Z tak zebranym materiałem rozpoczęliśmy warsztaty z gośćmi z Ukrainy w Willi Decjusza. Dość szybko zorientowaliśmy się, że arcypolskiego Papkina trzeba zetknąć i skonfrontować z arcyukraińskimi obrzędami (jak np. picie wódki na grobach) i arcyukraińskimi pieśniami (nawet nasi partnerzy z Ukrainy znaleźli pieśń o krokodylu - pewno o tym, którego Klara zażądała od Papkina). Pierwszy pokaz odbył się w upalne, letnie popołudnie w ogrodach Willi Decjusza dla - co tu ukrywać - tłumnie przybyłej, żądnej przygód Papkina gawiedzi z Krakowa, a także z zagranicy. Pozytywnie zaskoczyło mnie też to, że cudzoziemcy, nie znający przecież polskiego, doskonale zrozumieli wszystko. Papkin jest uniwersalny. Teatr też. Szczególnie teatr w wykonaniu międzynarodowej grupy.

Natomiast wszyscy mieliśmy świadomość, że spełnienie projektu nastąpi dopiero na Ukrainie, w dworku Fredrów, zajmowanym teraz przez Wiszniańskie Kolegium Lwowskiej Akademii Rolniczej. Od razu trzeba napisać - podjęto nas tam niezwykle gościnnie, partnerzy z Ukrainy okazali się niezwykle troskliwymi i otwartymi gospodarzami. A spełnienie projektu nastąpiło podczas pierwszego spektaklu w Beńkowej Wiszni, a także podczas spektaklu na XVI-wiecznym dziedzińcu Czarnej Kamienicy (zwanej też - i słusznie - małym Wawelem) przy lwowskim Rynku. Owe spełnienie nastąpiło dzięki widzom: mieszkańcom dwóch niewielkich miejscowości Beńkowej Wiszni i Rudek. Dla nich było to po prostu wydarzenie, które odbyło się w dworze, który należał niegdyś do pochowanego w rudeckim kosciele Aleksandra hrabiego Fredry. Nawiązaliśmy kontakt z proboszczem parafii w Rudkach (jeśli kiedyś będziesz, czytelniku, w tamtych stronach - koniecznie odwiedź kościół parafialny w Rudkach - jest niezwykły), który także podczas mszy zaprosił wiernych do udziału w naszym spektaklu - i zarówno on, jak i przybyli na spektakl widzowie wyrazili bardzo przychylne opinie o naszej prezentacji.

We Lwowie natomiast - obok przybyłych na spektakl Polaków i Ukraińców - w naszej prezentacji uczestniczyli także - podobnie jak w Krakowie - cudzoziemcy: Niemcy, Czesi, Włosi, dla których nasz spektakl był dodatkową, turystyczną atrakcją. Jeżeli zaś chodzi o widzów polskich, to wielu z nich podchodziło po spektaklu i ze łzami wzruszenia dziękowało. No cóż, od dawna wiadomo, że kużden lwowiak nie struga funia i fason trzyma!

Aż się chce podjąć następną podróż - tym razem śladami „Trzy po trzy” Fredry, w towarzystwie widm hrabiego Jana Potockiego, który woził je po całym świecie i opisał w manuskrypcie z Saragossy – aż go dopadły na Ukrainie i w wampira przemieniły, kulkę od cukiernicy poświęcić u księdza poleciły, a na koniec ową kulkę w pistolet nabić i w łeb palnąć kazały. Panopticum wyobraźni.

Opinie uczestników warsztatów i wykonawców:

Ewa Knap:

Na Ukrainie byłam po raz pierwszy.Ogromne wrażenie zrobiła na mnie wizyta w Rudkach i we Lwowie. Niezwykle interesujące były warsztaty w Beńkowej Wiszni, wspólne z grupą ukraińską. Próbowaliśmy połączyć nasze pomysły i stworzyć jedno, wspólne przedstawienie. I naprawdę nam się
udało. My, Polacy nauczyliśmy się kilku pieśni ukraińskich, a Ukraińcy nieraz dołączali do nas, gdy śpiewaliśmy po polsku. Bardzo byliśmy zaskoczeni, jak niezwykle brzmią teksty Aleksandra Fredry w języku naszych sąsiadów. Spędziliśmy razem kilka pracowitych dni, a wysiłki zostały docenione przez publiczność, która była nam bardzo przychylna.

Marianna, Ukraina (Marianna za sprawą warsztatów postanowiła zacząć się uczyć języka polskiego)

Mam na imie Marianna – Teresa. Ucze sie na III kursie „Organizacja wyrobnictwa” byhalterśkoho oddzialu, Wysznianskim koledgu. Ja jestem bardzo szczenślwa wystempować razem z teatrem „Mumerus”. Ten moment ja bende pamientać dlugo. Artysći z tego teatry są bardzo mili i dobrze wyonywali swoje role. Oni nazawsze zostaną w moim sercu.

Tomasz Puła:

Wyjazd na Ukrainę był dla mnie wielce interesujący z kilku powodów. Po pierwsze mogłem wraz z profesjonalnymi aktorami, jak i kolegami i koleżankami amatorami, włożyć swój wysiłek, by powstał, w mojej opinii, dobry spektakl. Po drugie, miałem okazję poznać i zaprzyjaźnić się z grupą ukraińską, poznając jednocześnie ich kulturę, poglądy i patrzenie na świat. Po trzecie, odwiedziłem kraj o którym miałem zupełnie inne wyobrażenie. Ponad tymi wszystkimi atutami, największą zaletą tego projektu było wkomponowanie w spektakl mieszanki kuturowej. Jako ludzie z różnych narodów, stworzyliśmy spektakl, który nosił w sobie wielokulturowość, co potęgowane było miejscem, w którym przedstawienia się odbyły. Beńkowa Wisznia i Lwów jako ,,dawna Polska" z jej historią i bogactwem i nowi włodarze tych miejsc, którzy skrzętnie wkomponowali swoją narodowość w te miejsca. Te wszystkie aspekty składają się w jedną, arcyciekawą całość.

Aleksandra Wierzbak

Miały być to całkiem szczere przemyślenia, tak więc żadnego owijania w bawełnę! Warsztaty teatralne były swego rodzaju motywującym bodźcem, aby otworzyć się na innych i nauczyć wyrażać samego siebie. Była to także możliwość poznania ludzi,z  którymi czystą przyjemnością jest oddać się twórczej pracy, zwłaszcza jeśli towarzyszy jej rodzinna atmosfera i spora dawka humoru. Różnice dzielące nas z grupą ukraińską, wynikające z odmiennej kultury, schematów zachowań i osobowości, byłyby moim zdaniem w innych przypadkach trudne do pokonania, ale okazało się, że z teatralnego punktu widzenia, krokodyl może nas połączyć i sprawić, że przestaje się zwracać tak dużą uwagę na to co niezrozumiałe czy nawet zniechęcające, liczy się wtedy to co można zrobić razem dla ogólnego dobra. Każdy mógł z tego wynieść coś dla siebie. Przyznaję, że Ukraina wzbudziła we mnie mieszane uczucia - z jednej strony jej specyficzne piękno przyciąga i fascynuje, z drugiej strony jest w niej coś absurdalnie biednego, przytłaczającego, krzywdzącego dla ludzi, których zrodziła...”

(Gwoli wyjaśnienia; przywołany w tekście krokodyl odnosi się do znanego powszechnie cytatu z „Zemsty” - w naszym projekcie ów cytat był oczywiście przetłumaczony na ukraiński, a także wzbogacony ukraińską pieśnią ludową o krokodylu i stosowną etiudą na temat krokodyla - przyp. WH)

Natasza Dziwisz, koordynator projektu z ramienia Willi Decjusza:

Prowadzony od dwóch lat przez Stowarzyszenie Willa Decjusza program rewaloryzacji konserwatorskiej w Zespole Pałacowo-Parkowym Fredrów w Bańkowej Wiszni na Ukrainie, obejmujący inwentaryzację budynków, badania architektoniczne i archeologiczne oraz opracowanie koncepcji i projektu dostosowania odrestaurowanego obiektu do potrzeb międzynarodowego centrum kultury, został w 2010 roku połączony z programem jego rewitalizacji.

Stało się to za sprawą polsko-ukraińskich warsztatów teatralnych prowadzonych przez reżysera Wiesława Hołdysa i aktorów Teatru Mumerus: Annę Lenczewską, Jana Mancewicza i Karola Zapałę. W warsztatach wzięła udział grupa młodzieży związanej ze Studiem Teatru Mumerus oraz studenci Wiszniańskiego Kolegium Rolniczego (Ukraina), które zarządza Pałacem Fredrów.

Pierwszy etap warsztatów zrealizowany został w Willi Decjusza, gdzie odbyła się premiera plenerowego spektaklu Ludzie gościńca: Papkin i inni. Druga ich część przeniesiona została do Beńkowej Wiszni, gdzie kontynuowane były działania teatralne, ale wysiłek zarówno prowadzących warsztaty, jaki i uczestników koncentrował się głównie na wzbogaceniu spektaklu o elementy ukraińskiej kultury, obyczaju i języka. Stało się do możliwe dzięki ogromnemu zaangażowaniu wiszniańskiej młodzieży wspomaganej przez dwóch młodych aktorów z drohobyckiego Teatru Alter, a przede wszystkim dzięki dokonanemu przez Irynę Madrysz tłumaczeniu na język ukraiński scenariusza spektaklu, opartego na fragmentach Zemsty Aleksandra Fredry.

Obok polskich strachów na wróble, będących ważnym elementem scenografii przedstawienia, w wiszniańskim parku stanęły ukraińskie „опудалa” czy - jak kto woli - „чучелa”, a rozpoczynająca przedstawienie scena wywoływania duchów Papkina zrealizowana została w konwencji odwołującej się do lokalnej tradycji funeralnej. Bo właśnie na wątku tej postaci Fredrowskiej komedii i jej uniwersalnym rodowodzie oparty został scenariusz przedstawienia, a właściwie gry teatralnej, która lokalną młodzież wciągnęła do tego stopnia, że wymogła na dyrektorze Kolegium, Dmitro Klebanie, akceptację pomysłu zorganizowania uczelnianego teatru ze sceną plenerową w dawnym majątku hr. Aleksandra Fredry.

Gośćmi spektaklu w Pałacu Fredrów byli m.in. Jacek Żur, Konsul RP we Lwowie, Taras Woźniak, dyrektor Wydziału Zagranicznego Lwowskiej Rady Obwodowej, Iryna Madrysz, redaktorka wpływowego ukraińskiego czasopisma „Ji”, dyrektor Dmitro Kleban i pracownicy Wiszniańskiego Kolegium, przedstawiciele polskiego i ukraińskiego duchowieństwa. Przede wszystkim jednak mieszkańcy Wiszni i pobliskich miejscowości. Celem warsztatów było ożywienie tego miejsca, bo w przypadku całego przedsięwzięcia jednakowo ważne jest działanie na rzecz pozyskiwania środków i realizacji zadań związanych z adaptacją obiektu na centrum kulturalne, co zainteresowanie i związanie z tym miejscem lokalnej społeczności.

Przedstawienie wystawione zostało także na dziedzińcu Muzeum Historycznego we Lwowie. Ukraińska część projektu została objęta patronatem Konsula Generalnego RP we Lwowie.

OPINIE PRASOWE:

Julia Łokietko

„KULA ZIEMSKA ZNA PAPKINA”

Wszyscy znamy „Zemstę” Aleksandra Fredry. Wielu z nas czytało tę komedię, wielu oglądało

nr 19/2010

Plenerowe przedstawienie przyciągnęło wielu ludzi, pomimo chmurnej pogody. Głównym bohaterem sztuki był Papkin w kilkunastu odsłonach - każdy z aktorów odgrywał tę postać. "Lew północy' oraz "jeździec doskonały" rozśmieszał (li) do łez.
Sztuka miała charakter otwarty: w jednej ze scen dwu Papkinów zaprosiło do sztuki widza, mężczyznę, podziwiając jego walory... kobiece. Scenografia składała się ze szmacianych postaci Papkina oraz butów zainstalowanych na kijach, wbitych w ziemię oraz takich rekwizytów, jak tekturowe pistolety i gitary. Każdy z Papkinów ubrany był w stylu francuskim: krótkie spodnie, buty sięgające przed kolano, długą marynarkę, trójkątny kapelusz z jasnym warkoczykiem oraz tekturowe szabelki.
Spektakl przedstawiał przygody, rozterki Papkina. Przez 1,5 godziny aktorzy skupiali na sobie całą uwagę widzów, a po skończeniu rozległy się długie i gromkie brawa (...)

Ewa Adamska

Portal: MM Moje Miasto - Kraków

http://www.mmkrakow.pl/